VİTAMİNLERİN FAYDALARI NELERDİR?
.
Vitaminlerin Genel Özellikleri
A, B, C, D, E ve K vitaminleri, vücudumuzda üretilmeyen metabolizmamızın düzenli işlemesi için gerekli olan temel besin gruplarındandır. Vita kelimesi Latince‘de “hayat” anlamına gelmektedir ve sondaki –amin eki kimyada kullanılan bir terimdir. Vücudumuzda vitaminler üretilmediği için dışarıdan besin olarak veya takviye gıdalardan almamız gerekir.
Vitaminler halk arasında enerji verici olarak bilinirler fakat bu bir kavram yanılgısıdır. Vitaminler enerji vermezler, enzim aktivitesinde koenzim görevi görerek vücudun yaşamsal faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini sağlarlar. Suda çözünen vitaminler vücudumuzda depolanmaz, fazlası ise vücut sıvılarıyla atılır. Yağda çözünen vitaminlerin fazlası vücudun yağ dokularında depolanır.
Vitaminler suda ve yağda çözünenler olarak 2 gruba ayrılır.
- • Suda çözünen vitaminler; C ve B grubu vitaminleridir.
- • Yağda çözünen vitaminler; A, D, E, K vitaminleridir.
Suda Çözünen Vitaminler
C Vitamini
Suda çözünen bir vitamindir. Işıkla temas ettiğinde rengi koyulaşır, ısıya karşı dayanıksızdır. C vitamini; portakal, limon, mandalina gibi turunçgillerde, kuşburnu, çilek, böğürtlen, domates, ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
C Vitamininin Faydaları
- • C Vitamini (Askorbik asit), tırnakların sertliği için önemlidir. (1)
- • C vitamini kaslara, damarsal yapılara, kemiklere ve kıkırdağa yapısal özelliklerini kazandıran kollajen sentezinde rolü vardır. (2)
B Vitamini
Suda çözünen bir vitamindir. B vitaminin 8 farklı kimyasal yapısı vardır. Besinlerde farklı miktarlarda ve farklı yapılarda bulunur. B vitamini; buğday, kepek, kırmızı et, süt, patates, balık, baklagillerde ve yumurta gibi çeşitli besinlerde bulunur.
B Vitamininin Faydaları
- • B3 vitamini (niasin/ nikotinik asid), anti-inflamatuar etkisi sayesinde akne üzerine olumlu etkileri bulunmaktadır. (3)
- • B6 vitamini güçlü bir antioksidandır. (4,5,6)
- • B6 vitamini gebelikte bulantı ve kusmada azalma, diş sağlığında iyileşme gibi etkileri vardır. (7)
- • B12 vitamini Kronik hastalıklara karşı koruyucudur. (8)
- • B12 vitamini, egzama ve akne tedavisinde etkilidir. (9)
Yağda Çözünen Vitaminler
A Vitamini
Yağda çözünür ve emilimi için safra asitlerine ihtiyaç duyar. A vitamini, vücutta depolanabilen vitamindir. A vitamini; süt, balık yağı, tereyağı, yumurta, domates, havuç, kayısı ve şeftali gibi gıdalarda bulunur.
A Vitamininin Faydaları
A vitamininin büyüme, cilt gelişimi, görme fonksiyonları, üreme, kemik büyümesi, hücre bölünmesi ve farklılaşmasında rolü vardır. (10)
D Vitamini
Yağda çözünen vitamindir. A vitamini gibi emilimi için safra asitlerine ve yağa ihtiyaç duyar. D vitamini; balık, balık yağı, tereyağı ve yumurta sarısında bulunur. D vitamini için bir diğer kaynak da güneş ışınlarıdır.
D Vitamininin Faydaları
D Vitamini, kemik yapı ve üzerindeki derinin sağlığı açısından önemlidir. Deride sentezlenir, kalsiyum ve fosfat metabolizmasının düzenlenmesinde görev alır. (11,12)
E Vitamini
Yağda çözünen bir diğer vitamin de E vitaminidir. Emilimi için yağa ve safra asitlerine ihtiyacı vardır. E vitamini; Bitkisel yağlar, yağlı tohumlar, baklagiller, soya, kereviz, maydanoz ve arı sütünde bulunur.
E Vitamininin Faydaları
E Vitamini antioksidan, antikanserojen, fotokoruyucu ve immun düzenleyici özelliklere sahiptir. Antioksidan olarak kullanımı yaygındır. (13)
K Vitamini
Yağda çözünen vitamindir. Emilimi için safra asitlerine ve yağa ihtiyacı vardır. K vitamini; ıspanak, kabak, mısır, muz, çilek, domates, yeşil biber, balık ve kuru baklagillerde bulunur.
K Vitamininin Faydaları
K vitamini, lokal kullanımı ile göz çevresinde leke ve siyah halkaları azalttığı, lazer ameliyatlarından sonra ortaya çıkan ezikleri düzelttiği bilinmektedir. (14)
Vitaminler vücudumuzun daha sağlıklı olması için önemli önemli rol oynayan, diğer besinleri de destekleyerek vücudumuzun birçok işini aksamadan yerine getirmesini sağlayan besin gruplarıdır. Dengeli ve düzenli beslenerek vücudun ihtiyaç duyduğu vitaminler gıdalardan alınabilir. Düzensiz beslenme sonucu günlük vitamin ihtiyaçlarının karşılanmadığı veya vitamin eksikliği hissedilen durumlarda sağlık profesyonellerine danışarak vitamin takviyesi kullanılabilir.
Sağlık probleminiz veya düzenli kullandığınız ilaç varsa sağlık profesyoneli tavsiyesi ile kullanılması önerilir.
Kaynakça
https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/B%202.pdf
(1) Cashman MW, Sloan SB. Nutrition and nail disease. Clin Dermatol 2010; 28: 420-425
(2) Unlu E. Erdem C. Deri Yaşlanmasında Korunma ve Tedavi Yontemleri. Dermatoz 2010; 1: 23-31.
(3) Nicolaidou E, Katsambas AD. Vitamins A, B, C, D, E, F, trace elements and heavy metals: unapproved uses or indications. Clin Dermatol 2000; 18: 87-94.
(4) Ehrenshaft, M., Bilski, P., Li, M., Chignell, C. ve Daub, ME (1999). Yüksek oranda korunmuş bir dizi, de novo B6 vitamini biyosentezinde yer alan yeni bir gendir. Proc. Natl. Acad. Sci. ABD
(5) Bilski, P., Li, MY, Ehrenshaft, M., Daub, ME ve Chignell, CF (2000). B6 vitamini (piridoksin) ve türevleri etkili tekli oksijen söndürücüler ve potansiyel mantar antioksidanlarıdır. Photochem. Photopibol
(6) Osmani, AH, Mayıs, GS ve Osmani, SA (1999). Aspergillus nidulans'ın aşırı korunmuş pyroA geni, piridoksin sentezi için gereklidir ve dolaylı olarak fotosensitizörlere direnç için gereklidir. J. Biol. Chem
(7) Interventions with Vitamins B6, B12 and C in Pregnancy
(8) https://www.cfp.ca/content/54/4/536.full
(9) A Review of Vitamin B12 in Dermatology
(10) Aksoy, M., Beslenme Biyokimyası, Hatipoğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti., Ankara, 321-342s, 2000.
(11) Draelos ZD. Nutrition and enhancing youthful-appearing skin. Clin Dermatol 2010; 28: 400-408
(12) Schaefer SM, Hivnor CM, Nutritional Diseases. Ed. Bolognia JL, Jorizzo JJ, Schaffer JV. Dermatology’de. 3.Baskı: Elsevier Saunders; 2012: 737-751.
(13) Murzaku EC, Bronsnick T, Rao BK. Diet in dermatology: Part II. Melanoma, chronic urticaria, and psoriasis. J Am Acad Dermatol 2014; 71: 1053.
(14) Kaya PS. Beslenme yetersizliklerinde derimizin mesajları. Dermatoz 2014; 5: 1452d2.
* Sağlık meslek mensuplarına bilgi verilmesi amacı ile hazırlanmıştır.